دانشگاه علامه طباطبایی

دانشکده علوم اجتماعی

پایان نامه جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد در رشته برنامه ریزی رفاه اجتماعی

عنوان:

 بررسی تاثیر سرمایه اجتماعی بر تمایل به مشارکت اجتماعی ساکنین و شاغلین محله زنجان جنوبی تهران، در فرایند نوسازی بافت های فرسوده

استاد راهنما:

دکتر غلامرضا لطیفی

استاد مشاور:

دکتر علی شیخی

زمستان 91

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

1-فصل اول: کلیات تحقیق …………………………………………………………………………… 1

1-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………… 2

2-1 بیان مسأله……………………………………………………………………………………………… 3

3-1 اهمیت و ضرورت تحقیق  ……………………………………………………………………….. 4

4-1 اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………… 6

5-1 سؤالات و فرضیات تحقیق   …………………………………………………………………….. 7

2- فصل دوم: مبانی نظری……………………………………………………………………………. 10

1-2 مبانی نظری مشارکت مردمی………………………………………………………………….. 11

1-1-2 مفهوم مشارکت…………………………………………………………………………………. 11

2-1-2 بررسی تعاریف ارائه شده از  مشارکت  ………………………………………………….. 16

3-1-2 ویژگی های مشارکت…………………………………………………………………………. 21

4-1-2 تحول مشارکت: مشارکت سنتی و جدید………………………………………………….. 22

5-1-2 سطوح مشارکت………………………………………………………………………………… 24

• بررسی تئوری های تبیین کننده تمایل به مشارکت اجتماعی……………………… 28

1-1-2-2 روانشناختی …………………………………………………………………………………. 29

2-1-2-2 آدلر و کمال طلبی انسان …………………………………………………………………. 29

3-1-2-2 هنری مور…………………………………………………………………………………….. 31

4-1-2-2 مک کللند و انگیزه پیشرفت……………………………………………………………… 33

5-1-2-2 نظریه انگیزش  مازلو………………………………………………………………………. 35

6-1-2-2 رویکردهای جامعه شناختی به مشارکت……………………………………………….. 41

7-1-2-2 نظریه نظام کنش پارسونز…………………………………………………………………. 42

8-1-2-2 نظریه پارسونز و خرده نظام ها………………………………………………………….. 50

9-1-2-2نظریه کنش بوردیو  ………………………………………………………………………… 56

10-1-2-2 هانا آرنت و کنش انسانی در حوزه عمومی…………………………………………. 60

11-1-2-2 هابرماس و کنش ارتباطی در حوزه عمومی…………………………………………. 63

12-1-2-2 احساس بی قدرتی، وجهی از خودبیگانگی…………………………………………. 67

13-1-2-2 مارکس و از خودبیگانگی……………………………………………………………….. 67

14-1-2-2 ماکس وبر و قفس آهنین……………………………………………………………….. 68

15-1-2-2 جورج زیمل و بی قدرتی………………………………………………………………. 69

16-1-2-2 ملوین سی من و رویکرد روانشناسی اجتماعی به بی قدرتی……………………. 71

17-1-2-2 نظریه های معاصر جامعه شناسی درباره مشارکت…………………………………. 73

18-1-2-2 نظریه کلاوس افه…………………………………………………………………………. 73

19-1-2-2 اندیشه های راپاپورت و مقتدرسازی  شهروندان…………………………………… 77

20-1-2-2 ارنشتاین و نردبان مشارکت شهروندی………………………………………………. 79

21-1-2-2 نظریه های روانشناسی اجتماعی ……………………………………………………… 82

22-1-2-2 نظریه خود اثر بخشی باندورا…………………………………………………………… 82

23-1-2-2 مشارکت به عنوان نوعی کنش اجتماعی……………………………………………… 85

24-1-2-2 کنش موجه…………………………………………………………………………………. 87

25-1-2-2 مشارکت و انسجام اجتماعی…………………………………………………………… 96

3-2 مبانی نظری سرمایه اجتماعی  ………………………………………………………………… 98

1-3-2 مروری بر ادیبات سرمایه سرمایه اجتماعی……………………………………………….. 98

2-3-2 تعاریف سرمایه اجتماعی  …………………………………………………………………. 100

3-3-2 سرمایه  ………………………………………………………………………………………… 103

4-3-2 اشکال سرمایه  ……………………………………………………………………………….. 103

5-3-2 وجوه تمایز و تشابه اشکال سرمایه  …………………………………………………….. 107

6-3-2 ابعاد سرمایه اجتماعی  ……………………………………………………………………… 110

7-3-2 سطوح سرمایه اجتماعی  …………………………………………………………………… 112

8-3-2 جنسیت و سرمایه اجتماعی  ………………………………………………………………. 114

1-3-2 نظریات سرمایه اجتماعی  ……………………………………………………………….. 119

1-1-3-2 دیدگاه نظری جیمز کلمن  …………………………………………………………….. 119

2-1-3-2 دیدگاه نظری پیر بوردیو  ………………………………………………………………. 125

3-1-3-2 دیدگاه نظری رابرت پاتنام  ……………………………………………………………. 130

4-1-3-2 دیدگاه نظری فرانسیس فوکوباما……………………………………………………….. 132

5-1-3-2 دیدگاه نظری افه و فوش  ……………………………………………………………… 134

6-1-3-2 دیدگاه های نظری مدیریت کلان شهری   …………………………………………. 138

7-1-3-2 دیدگاه های اوایل قرن بیستم  …………………………………………………………. 138

8-1-3-2 منطقه گرایی کلان شهری  ……………………………………………………………… 138

9-1-3-2 دیدگاه های بعد از جنگ جهانی دوم در مدیریت کلان شهری  ………………. 139

10-1-3-2 موضع اصلاح طلب  ………………………………………………………………….. 140

11-1-3-2 مکتب انتخاب عمومی  ……………………………………………………………….. 141

14-1-3-2 دیدگاه های اخیر در مدیریت کلان شهری  ………………………………………. 142

16-1-3-2 دیدگاه نو منطقه گرایی  ………………………………………………………………. 142

4-2 پیشینه تحقیق  …………………………………………………………………………………… 143

1-4-2 مروری بر تحقیقات انجام شده  ………………………………………………………….. 143

5-2 چارچوب نظری  ……………………………………………………………………………….. 146

3 فصل سوم: روش شناسی تحقیق……………………………………………………………….. 151

1-3 مقدمه  …………………………………………………………………………………………….. 152

2-3 نوع و روش تحقیق……………………………………………………………………………… 153

3-3 جامعه آماری………………………………………………………………………………………. 154

4-3 روش نمونه گیری  و حجم نمونه…………………………………………………………….. 154

5-3 ابزار تحقیق و شیوه های گردآوری داده ها ……………………………………………….. 155

6-3 تکنیک های آماری ……………………………………………………………………………… 155

7-3 روایی و پایایی ابزار سنجش …………………………………………………………………. 156

8-3 شیوه های گردآوری و تحلیل آماری………………………………………………………… 161

9-3 تعریف عملیاتی مفاهیم…………………………………………………………………………. 157

4 فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها  ……………………………………………………….. 161

1-4 مقدمه……………………………………………………………………………………………….. 162

2-4 یافته های توصیفی……………………………………………………………………………….. 162

3-4 تحلیل استنباطی…………………………………………………………………………………… 167

5 فصل پنجم: خلاصه و نتیجه گیری…………………………………………………………….. 173

1-5 نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………. 174

2-5 پیشنهادها …………………………………………………………………………………………. 176

3-5 محدودیت ها……………………………………………………………………………………… 178

4-5 منابع و مأخذ  ……………………………………………………………………………………. 180

6-5 پیوست ها …………………………………………………………………………………………. 188

فهرست اشکال و نمودارها

شکل شماره 2-1 :  مراتب کنترل سایبرنتیک به زبان تصویر……………………………………. 55

شکل شماره 2-2 :  نمای انواع کنش بر اساس وضعیت و سمت گیری کنش در نظریه های هابرماس 64

شکل شماره 2-3 :  نردبان مشارکت ارنشتاین…………………………………………………….. 81

شکل شماره 2-4 : رابطه بین رفتار و هنجار افراد………………………………………………… 88

شکل شماره 2-5 : الگوی کنش موجه از دیدگاه آیزن و فیش باین…………………………… 90

شکل شماره 2-6 : عوامل موثر بر میزان مشارکت افراد………………………………………….. 92

شکل شماره 2-7  : ساختار سه نفری………………………………………………………………. 108

شکل شماره 2-8 : مدل نظری تحقیق……………………………………………………………… 150

نمودار شماره 4-1: فراوانی و درصد افراد نمونه به تفکیک جنسیت………………………… 163

نمودار شماره 4-2: فراوانی و درصد افراد نمونه به تفکیک تحصیلات…………………….. 165

نمودار شماره 4-3 : فراوانی و درصد افراد نمونه به تفکیک وضعیت تاهل……………….. 166

فهرست جداول

جدول شماره 4-1: فراوانی و درصد افراد نمونه به تفکیک جنسیت………………………………………………………. 162

جدول شماره 4-2: فراوانی و درصد افراد نمونه به تفکیک تحصیلات……………………………………………………. 164

جدول شماره 4-3: فراوانی و درصد افراد نمونه به تفکیک وضعیت تاهل…………………………………………………. 166

جدول شماره 4-4: ضریب همبستگی پیرسون بین دو متغیر کیفیت روابط خویشاوندی در خانواده فرد و تمایل به مشارکت اجتماعی 167

جدول شماره 4-5: ضریب همبستگی پیرسون بین دو متغیر کیفیت روابط همسایگی در خانواده فرد و تمایل به مشارکت اجتماعی.. 168

جدول شماره4- 6: ضریب همبستگی پیرسون بین دو متغیر کیفیت روابط خانوادگی در خانواده فرد و تمایل به مشارکت اجتماعی.. 169

جدول شماره 4-7: ضریب همبستگی پیرسون بین دو متغیر سطح اعتماد در خانواده فرد و تمایل به مشارکت اجتماعی…………. 170

جدول شماره 4-8: ضریب همبستگی پیرسون بین دو متغیر وضعیت اقتصادی در خانواده فرد و تمایل به مشارکت اجتماعی…….. 171

جدول شماره 4-9: آزمون t برای بررسی میانگین های محل سکونت فرد و تمایل به مشارکت اجتماعی……………………… 172

فصل اول

کلیات تحقیق

مقدمه:

یکی از مهمترین عواملی که به قدوام حیات بشری روی این کرۀ خاکی، یاری رسانده است، همکاری و مشارکت میان انسانهاست. نگاهی به تاریخ جوامع انسانی نشان می دهد که افراد بشر به گونه ای تدریجی، ارزش کار کردن و معنای مشارکت را آموختند. آنان در ابتدا فقط به اعضای قبیله و قوم خود کمک می کردند، بی آنکه بیاندیشند همسایه ها چگونه مشکلاتشان را حل     می کنند، آنگاه به تدریج دریافتند که اگر نیروهایشان را با هم درآمیزن، می توانید بیشتر از آنچه به تنهایی قادرند، کار انجام دهند. بعدها آرزوی اولیه بشر، یعنی کار کردن با دیگران برای یک هدف مشترک، جنبه جهانی گرفته و وسعت یافته بنابراین مفهوم مشارکت به معنای عام کلمه قدمتی به درازای عمر تاریخ بشری دارد. اساساً مشارکت به مفهوم امروزی پس از جنگ جهانی دوم و در برخی از کشورهای صنعتی جهان به ویژه آنهایی که در جنگ شکست خورده و ویرانی زیادی را متحمل شده بودند، در قلمرو اقتصادی آغاز شد.

امروزه بحث مشارکت با مفهوم توسعه ارتباط تنگاتنگی یافته است. توسعه در معنای عام، فرایند تحولی پیچیده و همه جانبه و برنامه ریزی شده است که در زندگی اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی یک جامعه رخ می دهد و آن را از وضع موجود به وضع مطلوب هدایت می کند. پذیرش مفهوم جدید توسعه و تلاش در جهت تحقق آن، قبول ویژگی های عصر عقلانیست و خرد ورزی است و در آن کنش منطقی و حسابگری و برنامه ریزی نهفته است؛ به این بافت ها را موجب گردند.

در پژوهش حاضر سعی شده است که ابتدا با آسیب شناسی مسئله به ضرورت نوسازی و بهسازی بافت های فرسوده شهری از ابعاد اجتماعی، اقتصادی و کالبدی پرداخته و سپس مشکلات، موانع و نارسائیهای پیش روی مدیران شهری به ویژه در زمینه های حقوقی، اجرایی و قانونی بررسی و در خاتمه، راهکارها و پیشنهادات لازم که بخشی از آن مبتنی بر تجربیات نگارنده در طول دوران فعالیت در دفتر تسهیل گری مشارکت های مردمی، می باشد ارائه و بر اساس نتایج حاصله، راهکارهایی جهت تشریح در روند بازسازی و نوسازی بافت های فرسوده که امروزه به عنوان یک ضرورت و نیاز، ذهن و فکر مدیران را به خود مشغول ساخته، ارائه گردد.

بیان مسئله:

از نیمه دوم قرن بیستم به بعد، بسیاری از برنامه ریزان، اندیشمندان و متخصصین علوم اجتماعی به اتفاق از مشارکت به عنوان یکی از عناصر توسعه نام برده اند. مشارکت همه جانبه مردم را با توسعه یکی دانسته اند. کمتر برنامه ملی و بین المللی وجود دارد که یکی از پارامترهای آن امر مشارکت مردمی نباشد. با توجه به سیر تکاملی مشارکت و قرار گرفتن آن در بطن توسعه به عنوان یک عامل، گسترش روحیه مشارکتی در افراد و بسط فرهنگ مشارکت، امری معقول و حتی اجتناب ناپذیر می نماید. با توجه به وجود بافت های فرسوده در سطح شهر تهران به ویژه  محلۀ زنجان جنوبی، که مستعد ایجاد تهدیدهای جانی و مالی می باشد و هم اینکه از نظر نما و بافت شهری با دیگر نقاط نوساز و استاندارد هم خوانی ندارد، نیازمند بررسی، شناسایی و برنامه ریزی دقیق و مدون در جهت نوسازی، مقاوم سازی و استاندارد سازی سازه های منطقه از شهر تهران می باشد. در این راستا با توجه به اهمیت این مشارکت و جهت انجام این مهم، شناسایی عوامل مؤثر بر آن و شناخت بنیانهای فکری- فرهنگی حاکم بر آن به منظور ایجاد مشارکت بیشتر در خور توجه می باشد. یکی از عوامل مؤثر بر تمایل به مشارکت اجتماعی، بحث سرمایه اجتماعی است که اخیراً به عنوان یک عامل بسیار مهم در راستای توسعه توجه محافل علمی را به خود جلب کرده است. بنابراین شناسایی سرمایه اجتماعی، تعیین چگونگی تأثیر گذاری آن بر تمایل به مشارکت اجتماعی و احیاناً توانایی به بالفعل درآوردن نیروی بالقوه سرمایه اجتماعی در جهت کمک به مشارکت و نهایتاً به گردش درآوردن چرخ های توسعه در سطوح مختلف به صورت ایجاد نهادهای مدنی، شکل گیری جامعه مدنی و تکوین دموکراسی، حائز اهمیت فراوان است. از سوی دیگر به این دلیل که این نظریه، قدرت چندانی در ایران نداشته، علیرغم اهمیت قابل توجه این عامل، بررسی های چندانی روی آن صورت نگرفته است و آن چنان که در خور آن است مورد توجه واقع نشده است.

اجرای طرح های نوسازی و بهسازی بافت های فرسوده شهری بهدلایل متعددی در منشاء پیدایش و شکل گیری و تکوین آنها با مسائل و پیچیدگی های خاص مواجه است. ارائه هر گونه راه حل و یا طرح های مرتبط جهت بازسازی و مناسب سازی این قبیل محیط های شهرری مستلزم آگاهی و شناخت عوامل بوجود آورنده بوده تا ضمن به کار گیری روش های علمی و منطقی جهت مقابله با این عوامل، تمهیدات مناسب جهت تعدیل و کاهش روند فرسودگی را در پیش گرفت.

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.